Uit de Interne: Henk de Bruyne – Wim Klomp
Keuzes. Het schaakspel draait om keuzes. Welke opening wil ik vandaag spelen? Wat is mijn plan? Hoe krijg ik die knol uit de weg? Wat is de beste manier om schaak op te heffen of te geven? Moet ik remise aannemen? En misschien wel de belangrijkste: hoe voer ik dit tot winst vanuit een mooie positie.
Iedereen doet winstvoeren anders. Sommige schakers kiezen ervoor om de tegenstander zo weinig mogelijk kans te geven, bijvoorbeeld door een strikt afruilbeleid te voeren. Anderen kiezen ervoor om zo snel mogelijk richting mat te gaan, soms offerende om het materiële voordeel om te zetten in een dodelijk positioneel voordeel. Ook hier zijn vele keuzes te maken. En dat is ook een keuze waar Henk de Bruyne recent voor stond in zijn interne partij tegen Wim Klomp.
Na 9… Kd8.
Na een paar zetten in de Giuoco Piano maakt Wim een pijnlijke fout door zijn paard een loper aan te doen vallen. Een tussenschaakje zorgt voor een gewonnen loper voor een pion, en vanaf daar loopt het van kwaad tot erger, waarvan akte in de bovenstaande stelling. Hier kan je er natuurlijk voor kiezen om de boel af te ruilen, bijvoorbeeld met 10. Pxc6+ bxc6 11. Lxg8 Txg8 12. Dxc6 en er dreigt altijd een toren te vallen omdat er een schaakje op d5 in zit.
Er gaat altijd een toren af, zwart mag kiezen welke.
De zwarte koning staat zo open in het midden dat je ook kan kiezen om wat materiaal op te geven en gewoon de stelling te verstrengelen, door bijvoorbeeld te rokeren en de toren erbij te halen. Bijvoorbeeld: 10. O-O Pxc5 11. Td1+ Ld7 12. Lxg8 Txg8 en 13. Db3 met dreiging om op b7 in te slaan en de zwarte stelling eigenlijk wat op te sluiten.
Penning hier, dubbele aanval daar, veel problemen voor zwart, maar wit moet nog wel wat ontwikkelen!
Maar Henk had hier een idee. Was het voor hem mogelijk om de zwarte koning mat te zetten… Aan de andere kant van het bord? Nou, we gaan het zien.
Vanuit het eerste diagram ging het verder met 10. Pxc6+ Kd7? 11. Pxe7+, want een gratis dame is een gratis dame. 11… Kxe7? 12. De8+ Kf6. Stockfish schreeuwt hier dat er een mat in weinig in zit dankzij het nemen van het paard. Dat laat immers de dame binnen op e8, met 11… c6 zit dat mat er niet meer in. Henk’s plannen overigens ook niet. 13. e5+ Kf5 14. e6. En nu is het centrummat er uit. 14… h5 15. Lg6+ 16. f4+ Kd5
Koning in het centrum: belangrijk in eindspelen, maar dit is iets te vroeg!
De koning draalt wat rond in het midden, en er zit nu ook een mat in 3 in, met dank aan Wim’s laatste zet, bijvoorbeeld via 17. O-O Lxe6 18. Td1+ Kc4 en 19. b3#. De rokade is niet nodig, dat kan ook Ke2 of Kf2 zijn: de toren op d1 is het enige wat nodig is, en hoe de witte koning uit de weg gaat is niet zo belangrijk.
De partij ging echter iets anders verder: 17. c4+ Kxc4 18. b3+ Kd4 19. Lb2+ Kd5 20. Pc3+ Kd4
Opgave voor de lezer, vind het mat in 2!
Helaas lijkt het er hier op dat de achterste rij wat te veel is gevraagd. Beide torens van wit staan vast op de hun rij, en hebben ook geen makkelijke manier eraf om even een gaatje te creëren. De loper op b2 blokkeert het zicht op de tweede rij als de toren op de a-lijn naar a2 gaat, en h3 en Th2 spelen maakt een gat op g3, wat ook ongewenst is als je mat op de achterste rij wil voeren. Dus dan maar zo goed als het kan zijn met 21. O-O-O+. Lange rokade met schaak, altijd leuk. 21… Ke3 22. Pd5+ Kf2 23. Td2#.
Let ook op dat de witte dame, buiten het dekken van de velden c6, e6, en g6, niet meer actief in het spel is voorgekomen sinds zet 12. Een belangrijke taak, zeker, en ergens had zij kunnen bewegen om mat in 2 te geven, maar voor het doel wat Henk had – mat aan zijn kant van het bord – was dekken alles wat nodig was. De dame stond vaak gewoon niet in een positie om schaak te geven, en Henk verkoos andere zetten in zijn doel om de zwarte koning tot mat te dwingen.
Iets anders opvallends is misschien wel de hoeveelheid ‘schaak’-zetten. Van de 23 zetten in de partij waren er 8 waarin wit geen schaak gaf. Voor het doel dat Henk voor ogen had is dit natuurlijk ideaal: de beste manier om een koning naar de andere kant te dwingen is door hem geforceerde zetten te laten doen. Schaak is de meest dwingende zet in het spel, en door op het juiste moment een pionnetje te offeren (17. c4+) maakte hij ruimte voor de noodzakelijke activatie van loper en vooral paard.
Met dank aan Wim Klomp voor het toelaten van dit alles: menig schaker zou op hebben gegeven na het verlies van de dame, en met dank aan Henk de Bruyne die dit met veel plezier speelde en doorgaf.